میدان گازی پارس جنوبی، غول عظیم انرژی ایران، با چالشی جدی روبروست: افت فشار طبیعی گاز. این افت فشار که در حال حاضر مشهود است، در سال‌های آینده تشدید خواهد شد و می‌تواند سالانه به اندازه تولید یک فاز از این میدان، از حجم گاز تولیدی ایران بکاهد. اگر امروز برای مقابله با این افت فشار چاره‌ای اندیشیده نشود، 70 درصد از منابع گاز کشور که از پارس جنوبی تامین می‌شود، با خطر کمبود و ناترازی مواجه خواهد شد.
در همین راستا، در اسفندماه سال 1402، با حضور وزیر نفت، قراردادهای اجرایی طرح فشارافزایی پارس جنوبی بین شرکت ملی نفت ایران و ۴ شرکت ایرانی امضا شد. این طرح حیاتی، امیدی برای جبران افت فشار و حفظ سهم ایران در این میدان مشترک محسوب می‌شود.
برای بررسی دقیق‌تر این موضوع، به گفتگوی کارشناسان برجسته حوزه انرژی، آقایان حسین میرافضلی و سهیل رشیدی اقدم، مدیر عامل مرکز نوآوری انرژیک در خصوص اهمیت میدان گازی پارس جنوبی و ضرورت اجرای طرح فشارافزایی می‌پردازیم.
پارس جنوبی: رگ حیات انرژی ایران در معرض خطر
میدان گازی پارس جنوبی، نگینی در خلیج فارس، نقشی حیاتی در تأمین امنیت انرژی ایران ایفا می‌کند. 70 درصد گاز مصرفی کشور و بخش عمده‌ای از میعانات گازی از این میدان استخراج می‌شود. اما این گنجینه عظیم با چالشی جدی روبروست: افت فشار طبیعی گاز. این افت فشار که در حال حاضر مشهود است، در سال‌های آینده تشدید خواهد شد و می‌تواند تولید گاز ایران را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
کارشناسان حوزه انرژی در گفتگویی که در ادامه به آن می‌پردازیم، بر اهمیت میدان گازی پارس جنوبی و ضرورت مقابله با افت فشار در این میدان تأکید کرده‌اند.
حسین میرافضلی، کارشناس انرژی:
- پارس جنوبی: تامین کننده 70 درصد گاز مصرفی کشور و 12 درصد گاز جهان
- منابع نفتی قابل توجه: در حال استخراج توسط قطر
- اهمیت حیاتی: برای ایران و قطر
- بررسی وضعیت برداشت و توسعه: از اولویت‌های اول کشور
سهیل رشیدی اقدم، کارشناس انرژی:
- وابستگی 70 درصدی به پارس جنوبی: در تامین گاز کشور
- وابستگی 40 درصدی: در تامین بنزین کشور
- هزینه فرآوری پایین‌تر: میعانات گازی پارس جنوبی نسبت به نفت خام
- اولویت تولید پارس جنوبی: به دلیل مزایای اقتصاد
وابستگی بودجه به پارس جنوبی و چالش‌های توسعه آن
میدان گازی پارس جنوبی نقشی حیاتی در اقتصاد ایران ایفا می‌کند. 54 درصد بودجه عمومی دولت از این میدان تأمین می‌شود. این رقم نشان‌دهنده وابستگی شدید کشور به این منبع عظیم انرژی است.
با وجود اهمیت پارس جنوبی، چالش‌های متعددی در مسیر توسعه آن وجود دارد. سهیل رشیدی اقدم، کارشناس انرژی در این باره می‌گوید:
- کمبود تجهیزات و قطعات
- نبود بودجه کافی
- مشکلات تأمین ارز
این چالش‌ها باعث شده‌اند که سرعت توسعه پارس جنوبی در ایران کندتر از قطر باشد. با وجود این، ایران در حال حاضر از قطر در برداشت روزانه گاز پیشی گرفته است.
اما این برتری موقتی است. افت فشار طبیعی گاز در پارس جنوبی آغاز شده و در سال‌های آینده تشدید خواهد شد. حسین میرافضلی، کارشناس انرژی در این باره هشدار می‌دهد:
- افت فشار در حال حاضر در حال رخ دادن است
- کاهش تولید سالانه سرعت خواهد گرفت
- اقدامات برای جبران افت فشار بسیار دیر انجام شده است
قرارداد فشارافزایی در اواخر سال گذشته امضا شد، اما جزئیات آن شفاف نیست و ابهامات زیادی در مورد اجرای آن وجود دارد.
برداشت بی‌رویه قطر از پارس جنوبی و غفلت ایران از افت فشار
میدان گازی پارس جنوبی، مخزنی عظیم در زیر بستر خلیج فارس، منبعی حیاتی برای تامین انرژی ایران و قطر است. با این حال، برداشت بی‌رویه قطر از این میدان مشترک و غفلت ایران از افت فشار طبیعی گاز، زنگ خطری برای آینده امنیت انرژی هر دو کشور به صدا درآورده است.
سهیل رشیدی اقدم، کارشناس انرژی در این باره می‌گوید:
- اشتباه در محاسبه سهم: در میادین مشترک، سهم هر کشور به میزان برداشت آن بستگی دارد، نه به وسعت میدان در خاک هر کشور.
- برنامه‌ریزی بلندمدت قطر: قطر سال‌ها پیش از ایران برنامه‌ریزی برای برداشت از پارس جنوبی را آغاز کرده و چشم‌انداز تولید روزانه 2 میلیارد مترمکعب گاز را دارد.
- پیشرفت ایران: در حال حاضر ایران با 700 میلیون مترمکعب برداشت روزانه از قطر پیشی گرفته است.
- خطر در کمین: اما این برتری موقتی است. افت فشار طبیعی گاز در پارس جنوبی آغاز شده و ایران در حال از دست دادن سهم خود به قطر است.
حسین میرافضلی، کارشناس انرژی نیز بر خطرات ناشی از افت فشار تأکید می‌کند:
- افت فشار در حال حاضر مشهود است: نشانه‌های افت فشار در حال حاضر قابل مشاهده است و حفر چند چاه جدید کافی نیست.
- شیب تند افت فشار: افت فشار در حال تشدید است و در سال‌های آینده به طور فاجعه‌بار بر تولید تاثیر خواهد گذاشت.
- نزدیکی به نقطه شبنم: پارس جنوبی به نقطه شبنم نزدیک می‌شود، وضعیتی که استخراج گاز را به شدت دشوار می‌کند.
- بحران در پیش رو: عدم اجرای طرح فشارافزایی می‌تواند منجر به بحران‌های جدی در تامین انرژی شود.
تأخیر در اجرای طرح فشارافزایی:
- ضرورت شتاب: طرح فشارافزایی پارس جنوبی با تأخیر زیادی روبرو شده است.
- امید به آینده: با وجود این تاخیر، امیدواریم اجرای این طرح حیاتی هرچه زودتر آغاز شود.
- هدر رفتن زمان: هرچه بیشتر منتظر بمانیم، وضعیت بدتر خواهد شد.
رقابت تنگاتنگ با قطر در پارس جنوبی: ضرورت شتاب در توسعه و به‌کارگیری فناوری‌های نوین
میدان گازی پارس جنوبی، نگینی در خلیج فارس، نقشی حیاتی در تأمین امنیت انرژی ایران و قطر ایفا می‌کند. با وجود اینکه سهم ایران از این میدان بیشتر از قطر است، اما برداشت بی‌رویه قطر در سال‌های اخیر و هدف‌گذاری این کشور برای تبدیل شدن به صادرکننده اول LNG جهان با گاز پارس جنوبی، زنگ خطری برای افت تولید در آینده ایران و تشدید رقابت در این میدان مشترک به صدا درآورده است.
کارشناسان انرژی در گفتگویی که در ادامه می‌آید، بر ضرورت شتاب در توسعه میدان پارس جنوبی و به‌کارگیری فناوری‌های نوین برای حفظ سهم ایران و رقابت موفق با قطر تأکید می‌کنند.
سهیل رشیدی اقدم، کارشناس انرژی:
- برنامه‌های توسعه‌ای قطر: افزایش تولید گاز طبیعی مایع شده (LNG) از 77 میلیون تن در سال به 130 میلیون تن
- تضمین خرید LNG قطر: قرارداد با چین
- هدف قطر: تبدیل شدن به تولیدکننده و صادرکننده اول LNG جهان
- چالش ایران: رقابت با قطر در برداشت از پارس جنوبی و توسعه صنعت LNG
حسین میرافضلی، کارشناس انرژی:
- نقش کلیدی حفاری افقی در افزایش سطح تماس با نفت و گاز
- نیاز به تکنولوژی حفاری انحرافی: عدم دسترسی کافی به این تکنولوژی در ایران
- اهمیت تجربه در اجرای طرح‌های پیچیده مانند فشارافزایی
- مهاجرت نیروهای متخصص صنعت نفت و گاز: چالشی در مسیر انتقال دانش
تنوع‌بخشی به سبد انرژی و اصلاح الگوی مصرف: گامی کلیدی در کنار توسعه پارس جنوبی
میدان گازی پارس جنوبی، رگ حیات انرژی ایران، نقشی حیاتی در تأمین امنیت انرژی کشور ایفا می‌کند. با وجود اهمیت این میدان، وابستگی 75 درصدی به گاز و مصرف بی‌رویه در بخش خانگی، چالش‌های اساسی برای نظام اقتصادی کشور به وجود آورده است.
کارشناسان انرژی در گفتگویی که در ادامه می‌آید، بر ضرورت تنوع‌بخشی به سبد انرژی، اصلاح الگوی مصرف گاز و توسعه همزمان میادین گازی با اولویت میدان مشترک پارس جنوبی تأکید می‌کنند.
حسین میرافضلی، کارشناس انرژی:
- نیاز به اصلاح الگوی مصرف: راندمان پایین نیروگاه‌ها (35 درصد) در مقایسه با امارات و عربستان (85 درصد)
- کاهش مصرف گاز در بخش خانگی: راه حلی ضروری برای رفع چالش‌های اقتصادی
- تنوع‌بخشی به سبد انرژی: ترکیب انرژی خورشیدی و نیروگاه‌های تلمبه‌ذخیره‌ای، الگویی مناسب برای ایران
سهیل رشیدی اقدم، کارشناس انرژی:
- نقش حیاتی گاز در تأمین انرژی: علیرغم ضرورت تنوع‌بخشی، گاز همچنان جایگاهی کلیدی دارد
- اصلاح روند مصرف: ضرورتی انکارناپذیر
- جبران عقب‌ماندگی‌ها در بخش تولید: با توسعه میادین گازی، به‌خصوص پارس جنوبی
- اجرای فوری طرح فشارافزایی: برای حفظ سهم ایران در پارس جنوبی
- مدیریت ناترازی گاز: با افزایش ذخیره‌سازی، بهینه‌سازی مصرف و توسعه بخش بالادستی گاز
منبع: خبرگزاری تسنیم
